روایت متفاوت از جنگ اوکراین

به گزارش پایگاه خبری نبض ایرانی، نام حامد هادیان برای کسانی که اهل رسانه هستند، نامی آشنا‌ست. هادیان که سابقه‌ همکاری با رسانه‌هایی مثل مجله‌ همشهری‌جوان و خبرگزاری‌های فارس و مهر را در کارنامه دارد، از جایی به‌ بعد تصمیم گرفت تمام این عناوین و سوابق را کنار بگذارد و «خبرنگاری بحران» را انتخاب کند؛ انتخابی عجیب که او را در مرکز بحران‌ها قرار می‌داد. فرقی نمی‌کرد خوزستانِ بعد از سیل باشد یا سوریه‌ی درگیر جنگ؛ هادیان همیشه و در هر بحرانی، وسط ماجرا بود و تلاش می‌کرد روایت‌هایی دست‌اول از دل بحران برای مخاطبش سروشکل دهد. آخرین تجربه‌ی بحرانیِ هادیان اما متفاوت‌ترین تجربه‌اش بود؛ در اوکراین و درست وسط بزرگ‌ترین جنگ اروپایی قرن جدید.
جنگ روسیه و اوکراین که آغاز شد، بسیاری از خبرنگاران و اهالی رسانه تصمیم گرفتند برای مشاهده‌ این جنگ عجیب از نزدیک، تلاش کنند. اینکه شعله‌های یک جنگ گسترده در قاره‌ سبز گُر بگیرد، شوک‌آور بود. روسیه‌ای که به نظر می‌رسید دوست خوب اروپایی‌هاست و تجربه‌ میزبانی جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۱۸ را داشت، وارد جنگ اوکراین شد. روس‌ها معتقدند تلاش اوکراین برای عضویت در ناتو، تهدید مستقیم امنیت روسیه از مرزهای غربی‌ است و روس‌ها در طول تاریخ نشان داده‌اند از هرچه بگذرند، از تهدید‌های امنیتی ساده نمی‌گذرند. روی همین حساب بود که پوتین با اسم رمز امنیت، هجوم به اوکراین را کلید زد؛ هجومی که خیلی زود تمام جهان غرب را علیه روس‌ها متحد کرد. پرچم‌های آبی و زرد شبکه‌های اجتماعی را فرا گرفت، روسیه از تورنمنت‌های ورزشی و جشنواره‌های هنری اخراج شد و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، شمایل یک سلبریتی را گرفت. جنگ نظامی-رسانه‌ای روسیه و اوکراین یک سوژه‌ جذاب برای خبرنگارها بود و چنین سوژه‌ای محال است از زیر دست یک خبرنگار بحران رد شود. حامد هادیان هم از همان روزهای اول جنگ شروع کرد به جست‌وجوی راهی برای رسیدن به میدان این جنگ. «خبرنگار دو دلاری» روایتی از صفر تا صدِ این تلاش است؛ تلاش یک خبرنگار ایرانی برای رسیدن به جنگ اوکراین و روایت مشاهدات او از این جنگ.
حامد هادیان روایتش در «خبرنگار دو دلاری» را از تهران و دوندگی‌هایش برای گرفتن ویزای اوکراین آغاز می‌کند تا از طریق مرز زمینی لهستان وارد خاک اوکراین شود، بخش قابل توجهی از کتاب گذشته است. ورود هادیان به اوکراین تقریبا یک ماه بعد از آغاز جنگ است و همان‌طور که خودش در کتاب اشاره کرده، او وقتی وارد صحنه‌ جنگ شده که جبهه‌ نبرد به ثبات نسبی رسیده و بحران از نقطه‌ اوج گذشته است. همین اتفاق باعث می‌شود هادیان فرصت‌هایی را از دست بدهد؛ اما با این حال او به بخش قابل توجهی از فرصت‌های روایی رسیده است. هادیان وقتی وارد اوکراین می‌شود که همچنان فضای این کشور امنیتی‌ است، برخی از مردم در بعضی شهرهای شرقی، ایستگاه‌های مترو را برای زندگی انتخاب کرده‌اند، ساختمان‌های ویران چهره شهرها را زشت کرده‌اند و روسیه هنوز به پیروزی در جنگ امید دارد. همین اتفاق‌هاست که به روایت «خبرنگار دو دلاری» غنا می‌دهد و آن را به یک کتاب خواندنی تبدیل می‌کند.
سبک روایت حامد هادیان در «خبرنگار دو دلاری» روزنوشت است. او هر روز خاطرات روزانه‌اش را در طول سفر می‌نوشته و همین موضوع باعث شده جزئیات را از دست ندهد. شتاب‌زدگی در نوشتن؛ اما اگرچه باعث حفظ جزئیات می‌شود، از سوی دیگر کیفیت کتاب را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. واقعیت این است که «خبرنگار دو دلاری» سویه‌های هنری کم‌رنگی دارد و بیش از آن‌که یک سفرنامه‌ ادبی باشد، یک گزارش مطبوعاتی از یک سفر است؛ یک گزارش مطبوعاتی خوب و خواندنی؛ اما با جنبه‌های ادبی و هنری کم‌رنگ.
«خبرنگار دو دلاری» در روایت جنگ اوکراین می‌کوشد جانب انصاف را رعایت کند. کتاب هم از جلوه‌های تلخ تهاجم روسیه می‌گوید و هم از اشتباهات زلنسکی. حامد هادیان نه در دام گزاره‌های روسوفیلی افتاده و نه اسیر تبلیغات پرحجم رسانه‌ایِ غربی‌ها شده است. نتیجه‌ این اتفاق هم، موضع معتدل کتاب در نسبت با ریشه‌های جنگ است. در واقع شاید روایت هادیان را بشود یک روایت انسانی دانست؛ روایتی که مستقل از نیت‌های سیاستمداران، عوارض و نتایج تلخ یک جنگ را پیش چشم مخاطب می‌آورد. «خبرنگار دو دلاری» پرتره‌ای از یک جنگ است، با تمام زخم‌ها و رنج‌هایش.
«خبرنگار دو دلاری» که صدور مجوز انتشارش حاشیه داشت و با تأخیر به غرفه‌ انتشارات سوره مهر در نمایشگاه کتاب تهران رسید، اولین روایت ایرانی از جنگ اوکراین است و حاصل کوشش یک خبرنگار بحران برای روایت بی‌طرفانه‌ یک جنگ. برای همین است که ارزش خواندن دارد و می‌تواند یک تجربه‌ی متفاوت برای
مخاطبش باشد.